MİNİK MALATYA İZLENİMLERİ

Gündüzbey’in birkaç km ilerisinde yaklaşık 100 m yukarıdaki kanaldan büyük bir hız ve volümle yere ulaşan suların oluşturduğu görüntü etkileyici. Deli olsaydım o kanala tepeden girip su kaydırağı yapardım. Süper eğlenceli bir sakatlanma olurdu.

Yeşilyurt’u geçip yaklaşık 5 km ilerleyince İnekpınarı’na ulaşılıyor. Burası hafta sonları insanların piknik yapıp etrafta bilumum torba, pet şişe, cam şişe, mangal közü, karpuz kabuğu vb gibi çöpü arkada bırakıp çevrenin ……..’ları yer. Buraya ilkbaharda geldiğimde de böyleydi, şimdi daha da fena.

Pınarın önündeki havuzdan aşağı akan suların üzerinde yurdum insanı yaratıcı zekasını ve karşı konulmaz gücünü gösterirken güzel birkaç poz yakalıyorum. Her şey iyi ama şınav pozisyonundan geri kalkarken ayaklar akan suya giriyor ister istemez, bunu hesaba katmıyor arkadaşlar.

Yeşilyurt’un birkaç km ilerisinde Gündüzbey var. Kasabanın tam ortasından su kanalı geçiyor. Kanalın çevresinde Arnavut kaldırımları ile kaplı keyifli bir yol var. İnsanlar akşam serinliğinde ellerinde çekirdeklerle burada yürüyüş yapıyorlar. Kanalın çevresinde lokantalar ve mesire yerleri var. Bunlardan en büyük olanı ve en meşhuru Patika Restaurant isimli mekan. Ben de mekanı-maalesef- denedim. Böylece hayatımda ilk defa bir lokantada sinir krizi geçirmiş oldum. Siparişim 1 saat 15 dk’da geldi. Üstelik gelen şey benim istediğim yemek değildi. Garson “Kusura bakma aceleye geldi” filan diye fütursuzca saçmaladı. Ardından bir şkayet mektubunu patronlarına gönderdim ama kimse oralı olmadı. Bence insan sinirlerini bozmamak için buraya hiç uğramamalı. Zaten bu olaydan sonra konuştuğum dostlarım hep benzer kötü hizmetten bahsettiler.

Bence Malatya’da gidilebilecek en güzel yer hiç tartışmasız Beyazsaray. Burası Karakaya baraj gölünün kenarında bir lokanta. Merkezdeki pek çok lokantanın aksine burada içki de var. Özellikle deniz özlemi çektiğim zamanlarda burası çok iyi geliyor. Gölün üzerinden batan güneş manzarası çok güzel.

Sadece manzarası değil yemeklerin kalitesi ve lezzeti de çok başarılı. Ama bence en başarılı oldukları konu hizmet. Hani hizmette sınır yoktur denir aynen öyle. Tabağa şöyle ters bir bakış yanınıza bir garsonun gelip bir aksilik olup olmadığını sormasına yetiyor. Biri daima masayla ilgileniyor ve eksikleri gideriyor. Hizmeti öyle abartmışlar ki içki içtiğimiz bir gece nasıl geri döneceğimizi ya da arabayı kimin kullanacağını tartışırken şef garson “Biz bırakırız sizi” dedi. Fiyatlar normal. Malatya’daki bir et restoranıyla aynı. Tek fark burada her kuruşunu hak ettiklerinden hesabı gönül rahatlığı ile ödüyor olmak.
Yazın lokantanın önünden kalkan küçük gezi tekneleri gölde tur atıyorlar.

Belki de Türkiye’de yayılan bir kampanyadır bu ama burada Malatya’da bir çok yerde halı mağazasında bu tür ilanları görmek mümkün. Sanki halı fabrikaları kapanıyor da zararına satış yapıyorlar. 1’e karşı 8. Çok ciddi bir rakam. Biraz kafası çalışan insan böyle bir promosyonun göz boyamak olduğunu anlayabilir. Girdim ben de içeri sordum. Yardımcı çocuk ezberlediği bilgileri bir çırpıda sıralayıverdi. Ödeme koşullarından başlayıp hangi tip halılarda kampanya olduğunu jet hızıyla anlattı. Anlattıklarını aklımda tutamayacağımı bir yere yazıp yazamayacağımızı rica edince de “Şimdi abey yazmak yasahta ben bir daha anlatayım” dedi. Neden “yasah” oluyorsa anlamadım. Galiba kafa karıştırma yönteminin devamlılığı için insanların not alıp düşünmesini istemiyorlar. 9 halı da şöyle 9: Bir büyük salon halısı, 2 küçük halı, bir kısa koridor halısı, 2 banyo halısı, 3 tane de paspas. Yani 8 “halı” böyle “halı”. Hepsi 450 YTL. Bir uyanıklık yapmayan halıcılar kalmıştı, onlarda başlamış şimdi hepimize hayırlı uğurlu olsun.

Buranın meşhur ayaküstü lokantası DONAS diye bir yer. Sadece tavuk döner satıyorlar. İlk geldiğim günlerde diğer doktor arkadaşlar neredeyse her akşam buraya geliyorlardı. Dürüm döner+ayran= 3ytl. İlk geldiğim günden beri gerçekten ben de çok beğeniyorum lezzetini. Zaten sadece döner, basit bir salata ve turşu yok dürümde. İçine ayrıca kızarmış patates ve değişik bir sos koyuyorlar. Nefis baharatlı ama hafif bir tadı var. Lavaş ekmekleri dürümü yapmadan önce ve dürümü sardıktan sonra iki kez ısıtıyorlar. Elinize gelen şey kesinlikle sıcak, içi bir sürü şeylerle dolu kocaman bir dürüm ki yerken içini alttan taşırmamak neredeyse imkânsız.


Gidip sordum kasadaki adama “Her yer tavuk döner satıyor ama burası her zaman tıklım tıklım dolu nedir, ne koyuyorsunuz içine, sosta ne var?” diye patron yamağı “Sır abey söyleyemem” dedi. Gerçi ben adamın dediği “sır” kelimesini nasıl olduysa “fıstık” olarak algılayıp “Neresinde fıstık var bunun ama hiç öyle bir tadı yok” diye boşu boşuna itiraz ettim ama neyse.

İçerisi iki katlı ve hep dolu. Her masada anket kâğıtları var, ilgiden lezzete, sunumdan çalan müziğe kadar puanlama yapmanızı istiyorlar. Kesinlikle başarılı. Çektiğim fotoğraftaki koca döner iki saat önce iki katıymış. Bu lezzetli ve ucuz ayaküstü soslu dürüm yakında büyük şehirlere sıçrarsa şaşırmam.

Burada çocuk ürünleri satan her yerde değişik mesleklerin üniformaları satılıyor. Yüzbaşıdan başlıyor albaya kadar uzanıyor askeri kıyafetler, isterse çocuklar pilot ya da poliste olabiliyor. Gördüğüm kadarıyla bu ürünlere talepte az değil. İzmir’de de görmüştüm tek tük ama bu kadar yaygın değildi. Hepsine tamam ama çocuk mankenlere bir de bıyık takmak psikologlara ne çağrıştırır merak ediyorum. Mesela resmin sağındaki manken bana çok garip geliyor. Pala bıyıklar, boyunda muska, bir yandan yüzü daha çok kız gibi, kasketi falan var, kıyafet şimdilerin raconu, küçükken daha yalancıktan delikanlı gibi. Çocuklarını nelere özendirdikleri ortada.

Birçok şehrin meydanında heykel vardır, o da genelde Atatürk heykelidir. Benim gördüklerimin en güzeli Samsun’da at üzerindeki o nefis heykeldi. Atın karnındaki toplardamarların ayrıntısına kadar ince çalışılmış çok güzel bir heykel. 1932'de Avusturyalı Heinrich Krippel tarafından yapılmış. Malatya bu yönden de farklı. Burada meydanda Atatürk’ün değil İsmet İnönü’nün heykeli var. Olduğundan şişman görünüyor, üzerinde dizine kadar uzanan pardösü var. Bence vasat bir heykel. Bu günlerde herkes 3 kişini katliamından ötürü Malatya’yı konuşuyor. Kısa bir süre sonra balık hafızalarımızın bunu da unutacağından eminim. Heykelin yanında naklen yayın arabaları yerleşmiş. Malatya’nın başka ünlü simaları da var tabi. Bunlar arasında şunlar sayılabilir: Eşref Bitlis, Turgut Özal, Kemal Sunal, İlyas Salman, Zerrin Özer, …. Bu naklen arabaları park edecekleri yerleri ezberlemiş olmalılar.

Meydanın karşısında Yeni Halit Ziya Camii var. Eskisi 1900’lerin başında yapılmış. 1995’te yenileme sona erince tekrar işler hale getirmişler.

Bu gün ciddi bir kalabalık ve kuyruk vardı caminin önünde.

“Ne oluyor acep?” diye yanaştım kurulan çadırın önünde “Burada Sakal-ı Şerif ziyaretleri yapılmaktadır” yazıyor. Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri kapsamında yapılan dinsel bir aktivite. Sakal-ı Şerif'i görüp dilek dilemek ve dua etmek için bekleyenler ve sırada ayakta duramayıp kenarlarda oturan teyzeler var her yerde, kadınlar ve erkeklerin beklediği sıra ayrı.

Camnin arkasında ayakkabıcılar çarşısı var. Çeşit çeşit ayakkabı var ancak satıcıların tavrı doğru değil, birisi bunu onlara söylemeli.10 ytl’lik ayakkabıya 40–50 ytl’den fiyat açıyorlar. Bana hiçbiri dürüst gelmedi açıkçası. İlk geldiğim günlerde buralarda beyaz ayakkabı ararken birkaç dükkan esnafı telefonumu alıp güya iki gün sonra istediğim ayakkabılar geldiğinde beni aramak üzere sözler verdi. Hiçbiri aramadı tabi. Zaten ben de çoktan almıştım ayakkabıyı güvendiğim bir yerden ama neyse.

Bu çarşıdan ilerleyince o temiz çarşı görünümü tamamen kaybolup yerini demircilere bırakıyor. Gerek çalışanlar gerekse çevre kirli bu bölgede. Adamlar demirci, kirli olmaları çok doğal. İzmir’de olmadığı kadar çoklar. Orak, pala, keser, elektrikli fırın, odunlu termosifon vs… çeşit çeşit demirden alet var burada. Özellikle termosifonlar ve fırınlar ilgimi ekti benim, yıllarca onlarla yıkandım ve hala onlarda yapılan böreğin daha iyi olduğunu savunanlar var. Bu sokaklarda yürüyorum hemen her yerde demirci “Bir şey” yazıyor.

Arada bir yerde demir levhadan değil ama köpükten yapılma tabela dikkatimi çekiyor: “Kelleci”. Mekanın önünde yerde ne olduğunu anlayamadığım kanlı hayvan parçaları var. İçerisi hakikaten ismine yakışır bir görüntüye sahip.

Yerde kesilmiş koyun kafaları ve bacakları var. Pis kokuyor. İki adam var, içerdeki ocakta biri kafaları diğeri ayakları pişiriyor. Ocak bildiğimiz sanayi tipi tüplerle yanıyormuşçasına gaz sesi çıkarıyor. Koyunun ağzından geçirip enseden çıkardığı demiri ateşe tutarak kılları yakıyor önce, sonra elindeki kör bıçakla kemikten deriyi sıyırıyor. Bu işlem sırasında hayvanın kafatası içinde bulunan yumuşak dokuları da pişmiş oluyor. Satın alınan şey dıştan bakıldığında koyun kafatasına benzese de içi “et” ile dolu. Onlar çok lezzetli olduğunu söylese de bunu deneyebilecek kadar sağlam ve boş bir midem yok. Kellenin tanesi 5 ytl. Ama içimden bir his bana aslında daha ucuz olduğunu söylüyor, öğrenci değilim dedim ya, ondan fiyat yükseldi sanırım.

Her şey tamam ama aklıma bir şey takılıyor: Neden hazır diye satılan koyun kafalarında çene (mandibula) kafayla bütün bir kemikmiş gibi görünüyor? Yoksa yüksek ısıda gerçekte hiçbir şey birbirinden ayrılmıyor sadece birleşiyor mu? Zavallı hayvan yaşarken ağzını açıp mee’liyordu değil mi?

Malatya’nın çevresinde dolaşınca köylülerin iki tekerlekli tuhaf makineler kullandığını görüyordum. Bugün bunlardan satan bir dükkân buldum. Özel bir adı olduğunu ummuştum ama sadece “çapa makinesi” diyorlar. En pahalısı yedi bin ytl. Hem kayısı tarlaları için çapa yapıyor hem de römork bağlanarak eşya taşıması yapılabiliniyor. Motorun dıştan görünüşü su pompası yerine kullanılan bir motosikleti çağrıştırsa da burada pek çok köylünün traktör yerine kullandığı bir alet bu ve ne sevindiricidir ki Türk malı. Yine de yurdum insanı bunlardan birine Ferrari ismi vermekte sakınca görmemiş.

“Bir satış politikası mı yoksa gerçek mi?” diyerek yaklaştığım bu dükkânın camekânına yaklaştığımda cam ardında duran tablaların içindeki gümüşten yapılma ürünlerin birbirinin aynısı olduğunu görüyorum. O değil de, kim bırak Malatya’yı ya da Doğu Anadolu’yu Türkiye’nin en büyüğü diye yazar. Bu özgüveni tam olan insanlarla da yakında tanışacağımı umuyorum.

Yanındaki kuyumcuda gördüğüm bu altın bileziklerin yapanına çok zahmet verdiğini görmek zor değil.

Cumartesi akşamları Melita’ya gidiyorum geç vakitte, çünkü 11.30’dan sonra ender açık yerlerden biri. Hiç perdesi bozulmadan nefis türkü söyleyen bir çift var. Adam Corç Kulunıy’e benziyor, kız da kız kurusu denen tipte ama sesi şahane. Genelde Doğu’ya ait türküler söylense de zeybek oynayan insanların İzmir’de gittiğim mekânlardan daha fazla sayıda olması beni utandırdı. Aksi gibi ben de bilmiyorum zeybeği. Çok zor görünmüyor ama bunca zaman Ege’de yaşayıp ta öğrenmemiş olmak beni rahatsız etti. Sözlere gelince sorun yok! Mesela bu gece “İzmir’in kavakları”nı söylerken takıldı bir yerde orkestra ve dinleyiciler, unuttular sözleri, hemen girdim sözleri olabildiğince gür sesimle, toparladım türküyü. Bana bakıyor millet, kalktı kalkacak bu zeybeğe diye ama yok, tık yok. Zıplasam pogo yapsam olmuyor işte be kardeşim.
Yahu hayatı öyle bir yerden tutamamışım ki ben, hani derler ya “”Burnunun dibindeki” diye aynen öyle, onu yarım yamalak yakalamışım. Burnunun dibindekini görmeyip uzaktakileri net görmeye çalışmak, olmuyor. Bundan 6 ay önce Karadeniz’in türküleriyle duygulanırken, şimdi Doğu’nun dağlarının eteğinde ayrılık türküleri ile kaynıyor bedenim. Hep, zaten olduğunu varsaydığımız hayallerimizde olduğu gibi, tek bir şey değil, hep bir şey olmak mümkün olacak mı acaba bir gün?